Restauratie Eusebiuskerk in Arnhem
De Eusebiuskerk in Arnhem is door Nico de Bont en onze ketenpartners getransformeerd tot de Eusebius Experience; dé toeristische, culturele trekpleister van de stad en icoon van de Gelderse geschiedenis.
De (natuursteen)restauratie en herbestemming van de kerk nam 15 jaar in beslag. Door een gezamenlijke inspanning van overheden, Stichting Eusebius Arnhem, de sponsors en Vrienden is het gelukt het project succesvol af te ronden.
De integrale ketensamenwerking volgens het LEAN-principe - voor de restauratieketen een volledig nieuwe manier van werken – leidde tot een hogere kwaliteit en efficiëntie van het project.
Project in beeld
De restauratie van het bovenste deel van de toren (de Lantaarn) in 2007 luidde de volledige restauratie van de kerk in. Na de Lantaarn volgde de toren inclusief twee nieuwe, glazen balkons op 60 meter hoogte. De kerkzaal, entree en kelder zijn aangepast voor het faciliteren van grote evenementen zoals concerten en beurzen.
Natuursteen
De natuursteensoort Ettringer Tuf die is toegepast in de kerk is meer dan andere natuursteensoorten kwetsbaar voor vocht en temperatuurwisselingen. In een deel van de stenen werden haarscheuren geconstateerd, nauwelijks zichtbaar maar funest voor de constructie.
Na minutieus onderzoek door natuursteenspecialisten van Nico de Bont, de architect en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed bleek dat niet al het natuursteen vervangen hoefde te worden. Door middel van partiële demontage en andere bewerkingstechnieken konden de kosten flink worden beperkt.
De geprofileerde geveldelen van Ettringer Tuf zijn grotendeels verwijderd en vervangen door Weibern Tuf. Op sterk vochtbelaste plaatsen, zoals de waterlijsten, is de Peperino Duro toegepast. Voor beeldhouwwerk en voor delen van pinakels is voor Muschelkalkstein gekozen.
Glazen balkons aan kerktoren
Aan de oost- en westzijde van de kerktoren zijn op 60 meter hoogte twee glazen balkons gehangen. Vanuit deze balkons - inclusief glazen vloer - kunnen moedige bezoekers uitkijken over de stad en van dichtbij de bijzondere Disneybeelden bewonderen die aan de kerk hangen. De lift brengt bezoekers verder omhoog naar de belvédère op 73 meter hoogte.
Aanpassingen kerk
In de Eusebiuskerk vinden bijna wekelijks evenementen plaats. Aanpassingen waren nodig om de kerkzaal beter toegankelijk te maken voor grotere groepen bezoekers. Een nieuwe kerkvloer – waarin de aanwezige grafzerken zijn geïntegreerd – biedt door de vloerverwarming bezoekers modern comfort. Twee nieuwe entrees zijn gerealiseerd om grotere groepen te kunnen ontvangen. In de kelder is ruimte gemaakt voor een toiletgroep en een opslag- en installatieruimte. De aanpassingen aan de kerk voerden wij uit samen met onze TBI zusteronderneming Hazenberg Bouw.
LEAN ketensamenwerking
De restauratie van de Eusebiuskerk heeft voor een omslag in denken gezorgd in de restauratieketen. Traditioneel kijkend zou ieder deel van de kerk uniek zijn en zo worden aangepakt. In dit project is uitgegaan van de overeenkomsten tussen gebouwonderdelen. De kennis die is opgedaan bij het ene deel van het gebouw, is direct ingezet bij het volgende deel. Zo is er sprake van continu verbeteren. Alle partijen zijn vroegtijdig betrokken en denken integraal mee. In plaats van aanbesteden per fase is een langdurige samenwerking aangegaan met de partijen waarbij gedurende het project samen expertise is opgebouwd. Deze vorm van ketensamenwerking zorgde ervoor dat kwaliteit en efficiëntie in het project sterk verbeterde.
Historie Eusebiuskerk
De laatgotische Eusebiuskerk kan hét boegbeeld van Arnhem worden genoemd. De kerk weerspiegelt eeuwen Arnhemse geschiedenis - de bouw startte in 1452. Na de beeldenstorm in 1578 ging de voorheen rooms-katholieke kerk als protestantse kerk verder.
Tijdens de Slag om Arnhem in september 1944 (Operation Market Garden) lag de kerk middenin de vuurlinie en werd voor een groot deel verwoest. De kerktoren was door de beschietingen verzwakt en viel op het al gehavende schip van de kerk. Na WOII werd de kerk volledig gerestaureerd. De toren en een groot deel van de kerk werden opnieuw opgebouwd. De lantaarn is daarbij opnieuw ontworpen en de rest van de kerk hoofdzakelijk gereconstrueerd.
Bij de recente restauratie kwam in 2019 de toren uit de steigers en speelde een prominente rol in de 75-jarige herdenking van de Slag om Arnhem.
Eusebiuskerk na verwoesting Slag om Arnhem 1944 (bron: www.historiek.net)
Bekijk ook:
